Narodno vjerovanje kaže da danas, 19. februara , “udara” prvo džemre.
Džemre je turska riječ i označava zračni talas ili zračnu struju koja vodi ka postepenom popuštanju mraza i studeni u rano proljeće.
Legenda kaže da kad “pukne” prvo džemre, vraća se život u prirodu, dolaze prvi pupoljci i vide se prve naznake visibaba i ljubičica.
– Džemre je toplina Sunca i njegovih talasa u zraku, u vodi i zemlji. Kada taj topli talas dođe, onda je stigao i prvi glasnik proljeća – kazuju stari.
Tri su, kažu, džemreta
Prvo “udara u havu” (hava – zrak na turskom) 19. februara i tu već počinje otopljenje zraka – tj. nema više velikih minusa. Sedam dana kasnije, 26. februara, džemre udara u vodu, koja se ne može više mrznuti.
Posljednje, treće džemre u zemlju “puca” 5. marta. Tada, prema predajama, počinje otopljenje zemlje, na kojoj se od tada može sjediti.
– Pojavljuje se pokoji mraz i snijeg koji brzo otapa. Iskustvo govori da u nadmetanju s mrazom, snijeg uvijek padne zadnji, pa makar i u po ljeta. Izvlačio bi se stajnjak na njive. Njive bi se ograđivale. Voćnjaci su se okopavali, prihranjivali i obrezivali. Pripremali bi se “vrtlovi” za sadnju ranog povrća: salata, luka crvenog, luka bijelog i šećergraha – zapisao je autor “Narodnog kalendara” Izet Spahić.
Nakon džemreta počinju babine huke koje, po legendi, traju “od pola devete do po desete” hefte poslije Božića (10-17. mart).
Za vrijeme Babinih huka, u jednom danu se više puta izmijeni sunce, kiša, snijeg, pa kiša i snijeg zajedno i tako po cijeli dan dok traju, a sve je to praćeno jakim vjetrom. To je vrijeme kada se proljeće bori sa zimom.