Dijabetes (diabetes mellitus), u narodu poznatiji i kao šećerna bolest, jeste hronična bolest metabolizma kada tijelo ne može regulisati hronično povišenu koncentraciju šećera, odnosno glukoze u krvi. Ovo je često bolest bez simptoma i u velikom broju slučajeva se otkriva slučajno. Smatra se da je više od 30 posto osoba sa dijabetesom tip 2 i dalje neotkriveno.
Tip 2: Najvažniju ulogu u nastanku dijabetesa tip 2 (DM2) imaju faktori koji se stiču tokom života, od kojih je najznačajnija prekomjerna tjelesna masa. Dramatičan porast incidencije gojaznosti prati i povećanje incidencije dijabetesa ovog tipa. Drugi faktori koji imaju ulogu u nastanku ovog oboljenja su i porodična istorija, ishrana, starost pacijenta, manjak fizičke aktivnosti i uopšteno stil života. Neki od klasičnih simptoma bolesti su pojačana žeđ, učestalo mokrenje i stalna glad.
Dijabetes tip 2 je karakterisan povišenim rizikom za makro i mikrovaskularne komplikacije, odnosno komplikacije na velikim i malim krvnim sudovima. Najčešću neurološku komplikaciju predstavlja dijabetička neuropatija koja se javlja već u prvoj godini trajanja DM2, a dovodi do postepenog gubitka integriteta najdužih nervnih vlakana, sa simptomima koji počinju u prstima i stopalima. Pacijenti simptome najčešće opisuju kao bol, žarenje, trnjenje, osjećaj bockanja i nelagodu, uz česte grčeve. Dijabetička polineuropatija je usko vezana za gubitak osjećaja u nogama, a u kombinaciji sa angiopatijom (komplikacijama na krvnim sudovima) značajno povećava rizik za razvoj dijabetičkog stopala koje često završava sa gangrenom i konačno amputacijom.
Sami simptomi neuropatije značajno smanjuju funkcionalnu sposobnost pacijenta kao i kvalitet života. U terapiji bolne polineuropatije koriste se lijekovi poput antidepresiva, kao i drugi lijekovi za neuropatsku bol. Veoma značajno mjesto u liječenju dijabetičke polineuropatije zauzima alfa-lipoinska kiselina (ALA) koja značajno umanjuje simptome polineuropatije. Ova kiselina predstavlja moćan antioksidans s potencijalom da umanji oksidativni stres, poboljša osnovnu patofiziologiju neuropatije i smanji bol, te osjećaj „mravinjanja“, peckanja i utrnulosti. Alfa-lipoinska kiselina može da se koristi u vidu infuzije ili oralno u obliku kapsula, tableta i drugih peroralnih oblika. Najčešće korištena doza u tretmanu dijabetesne polineuropatije je 600mg. U kliničkoj praksi pokazano je da je alfa-lipoinsku kiselinu najbolje koristiti u periodu prije pojave samih simptoma, najmanje tri mjeseca godišnje u cilju prevencije ispoljavanja simptoma dijabetičke polineuropatije.
Foodless food: Stanje inzulinske rezistencije (IR), metaboličkog sindroma i dijabetes melitusa tip 2 nastaje često kao posljedica loših navika u ishrani. Ishrana koja dovodi do nastanka inzulinske rezistencije je bogata takozvanom “foodless food“, odnosno hranom koja to nije. Tako dolazi do apsurdne situacije u kojoj osoba jede, ima višak tjelesne mase, dok je tijelo u stvari izgladnjelo. Zbog toga je, ukoliko se problem želi riješiti u osnovi, korigovanje ishrane neophodno. Korekcija ishrane znači promjenu cjeloživotnih navika. To nije dijeta na kratki vremenski rok, već korijenite promjene navika i usvajanje novih. Ovaj proces nikada nije jednostavan, brz i statičan, jer se vremenom mijenja i nadograđuje. Primarno je potrebno iz ishrane izbaciti rafinisane ugljene hidrate, odnosno bijeli šećer, bijelo brašno, rižu, kao i sve proizvode koji ih sadrže. Namirnice kao što su su krompir, cvekla, mrkva i ostalo gomoljasto i korijenasto povrće, prirodno sadrže veliku količinu skroba koji kuhanjem ili pečenjem prelazi u jednostavnije ugljene hidrate, i zbog toga dovodi do, nepoželjnog, naglog skoka šećera i inzulina u krvi. Ukoliko se ove namirnice jedu termički obrađene, treba paziti na njihovu količinu i kombinaciju u obroku, međutim svježa cvekla ili mrkva mogu da se jedu, ne prateći količinu.
Svako ko se prvi put susretne sa IR i DM2 i nakon što pročita prethodne smjernice reaguje u najmanju ruku zabrinuto: „Šta ću onda uopšte da jedem? “Najbolji savjet koji možete da slijedite je da se fokus prebaci sa „onog što treba izbaciti“, na šta „ono sto treba ubaciti“ u ishranu. Čak i sa dijagnozom IR ili DM2 dozvoljeno je i moguće je jesti sve, samo je pitanje u kojoj mjeri i u kojoj kombinaciji. Uvijek i svugdje je bitna mjera.
Potpunije odgovore o dijabetesu, faktorima rizika, suplementaciji i pravilnoj ishrani možete pronaći u brošuri „Suplementacija i ishrana pacijenata sa inzulinskom rezistencijom, metaboličkim sindromom i dijabetes melitusom“ autora dr Blaženko Vuković, endokrinolog mr. sc. Med i mr ph. specijalista nutricionizma, Maja Tubić Banović. Brošura je namijenjena svim osobama koje već imaju dijabetes melitus, inzulinsku rezistenciju ili metabolički sindrom, kao i onima koji su u riziku od nastanka istih.