Svjetski dan voda obilježava se svake godine 22. marta s ciljem podizanja svijesti javnosti i usmjeravanja globalne pažnje na značaj i važnost vode, te promociju održivog korištenja postojećih vodenih resursa.
Ovogodišnji slogan Svjetskog dana voda 2019 je “Leaving no one behind” – “Ne ostavimo nikog iza” (bez vode) – Voda za sve!”, a njime se želi apelovati na jednaka prava pristupu sigurnoj vodi za sve ljude, ukazujući na globalne trendove smanjenja raspoloživih zaliha vode, uzrokovane njenim neracionalnim trošenjem i onečišćenjima voda.
Vodene krize postaju sve aktualnije diljem svijeta, posebno u vodom siromašnim krajevima i rastućim urbanim sredinama, čemu dodatno doprinose klimatske promjene s izmjenom sušnih i kišnih razdoblja, prirodne katastrofe i ratna zbivanja.
Osiguranje pitke vode jedno je od temeljnih ljudskih prava te predstavlja imperativ za vodenu politiku svake zemlje. Ujedinjene nacije (UN) su 2010. godine priznali “pravo na sigurnu i čistu vodu za piće i sanitaciju kao ljudsko pravo koje je neophodno za potpuno uživanje u životu i svim ljudskim pravima”.
Ljudsko pravo na vodu daje pravo svakome, bez diskriminacije, na dovoljnu, sigurnu, prihvatljivu, fizički pristupačnu i vodu pristupačnu za ličnu i kućnu upotrebu; što uključuje vodu za piće, ličnu higijenu, pranje odjeće, pripremu hrane i osobnu i kućnu higijenu.
Ljudi ostaju bez vode “bez mnogo argumenata iz više razloga”. Neke od “osnova diskriminacije” koje uzrokuju da određeni ljudi budu posebno ugroženi kada je u pitanju pristup vodi su: pol i rod; rasa, etnička pripadnost, religija, rođenje, kasta, jezik i nacionalnost; invalidnost, starost i zdravstveno stanje; imovina, vlasništvo, prebivalište, ekonomski i socijalni status; te drugi faktori, kao što su: degradacija životne sredine, klimatske promjene, rast stanovništva, konflikti, prisilno raseljavanje i migracijski tokovi takođe mogu neproporcionalno uticati na marginalizovane grupe putem uticaja na vodu.
Prema podacima Organizacije Ujedinjenih naroda, danas
- više od dvije milijarde ljudi širom svijeta živi bez vode za piće u svojim domovima;
- oko četiri milijarde ljudi, što je skoro dvije trećine svjetske populacije, doživljavaju tešku nestašicu vode u trajanju od najmanje mjesec dana tokom godine;
- oko 159 miliona ljudi skupljaju pitku vodu iz površinskih voda, kao što su jezera, rijeke i potoci;
- više od 700 miliona ljudi moglo bi da bude zahvaćeno intenzivnom nestašicom vode do 2030. godine;
- oko 68,5 miliona izbjeglica širom svijeta danas imaju problematičan pristup pitkoj vodi;
- oko 5 miliona ljudi širom planete godišnje umre od bolesti izazvanih zagađenom vodom;
- više od 700 djece ispod pet godina starosti umire svakog dana od bolesti izazvanih zagađenom vodom ili loših sanitarnih uslova.
Prve važne preporuke o problemima vezanim za vodu i vodene resurse bile su formulisane na konferenciji Ujedinjenih nacija o vodama koja je održana 1977. godine u Mar del Plati (Argentina). Nakon konferencije Ujedinjenih nacija o okolini i razvoju u Rio de Ženejru, Opšta skupština UN je rezolucijom od 22. februara 1993. odlučila da se 22. marta svake godine obilježi kao Svjetski dan voda i da se na taj dan, diljem svijeta, posebno skrene pažnja na probleme u vezi sa vodom i vodenim resursima, s tim da se svake godine obilježava uz drugi moto.
Tako je npr. 1995. godine obilježen pod motom: “Žene i voda”, 2004. godine: “Voda i katastrofe”, a 2007. godine: “Kako se nositi s oskudicom”.
Prošle godine, tema Svjetskog dana voda bila je “Priroda za vodu“, sa posebnim fokusom na aktivnosti vezane za zaštitu prirodnog okruženja u cilju smanjenja zagađivanja i očuvanja vodnih resursa (npr. zaustavljanje neplanirane sječe šuma, zaštita vodotoka od otpadnih voda, zaštita zemljišta od erozije, zaštita močvara od isušivanja i sl.).
Onečišćenje okoline i klimatske promjene širom svijeta potiču alarmantne krize s nestašicom vode, a poplave, suše i onečišćenja vode dodatno pogoršavaju već degradiranu vegetaciju, tla, rijeke i jezera.
Ljudskom nebrigom o ekosistemu još se više umanjuje mogućnost osiguranja pitke vode za sve ljude svijeta, te njihov opstanak i napredovanje.