Bio je 22. juni kada je predsjednik entiteta Republika Srpska (RS) i čovjek koji bježi od državnog pravosuđa Milorad Dodik najavio da u Banju Luku dolazi ekipa važnih ljudi koji se, prema njegovim riječima bore za RS. Klix.ba objavljuje detalje i pozadinu posjete.
Dodik je u javnosti predstavio samo bivšeg guvernera američke savezne države Ilinois Roda Blagojevića, kojeg inače plaća da za njega lobira u Sjedinjenim Američkim Državama. No, osim Blagojevića u Banju Luku je stigla cijela ekipa ljudi različitog profila, koji suštinski trebaju savjetovati, lobirati i pomagati Dodiku da zaštiti svoju imovinu, da se u slučaju pravosnažne presude u Sudu BiH brani pred Evropskim sudom za ljudska prava te kako da generalno sebe zaštiti.
Tako su u Banju Luku stigli američki državljani: Blagojevich Rod, Ristić Ranko, Hopkins Karl Vernon, Beck Elaine Eichelberger, Smith Justus Matthew, Chean Daniel, te britanski državljanin Busby George Benedict Joseph Pascal.
Iako nisu imali diplomatski ni zvaničan status te su formalno boravili u privatnom kapacitetu, svim navedenim stranim državljanima dodijeljene su 24-satno fizičko obezbjeđenje od strane Ministarstva unutrašnjih poslova RS, uključujući i njihov zvanični transport u okviru entiteta.
Tokom boravka, pojedinačno i u grupama, u Dodikovoj privatnoj rezidenciji u Bakincima i u Palati predsjednika RS, realizovali su više sastanaka sa Miloradom Dodikom i njegovim najužim političkim, bezbjednosnim i pravnim timom. Pripremu organizacije, raspored i dinamiku sastanaka koordinisao je Danijel Dragičević, šef kabineta predsjednika RS, dok je za logističku podršku bio zadužen Milan Savić, zamjenik istog kabineta.
Iako je Dodik u javnom diskursu predstavio dolazak američkih državljana kao posjetu savezničkih aktera koji lobiraju za interese entiteta u Washingtonu, u stvarnosti se radilo o angažmanu privatnih pravnih, obavještajnih, konsultantskih i lobističkih stručnjaka čiji je stvarni zadatak bio pružanje operativne podrške u pokušaju ukidanja američkih sankcija Dodiku, zaštiti njegove imovine i očuvanju političkog uticaja. Riječ je o klasičnom primjeru instrumentalizacije stranih subjekata u funkciji lične političko-pravne agende.
Ranko Ristić
Ristić je državljanin, ali je odrastao u BiH i predstavlja jednog od ključnih aktera u mreži lobističkih aktivnosti koje Milorad Dodik i njegov krug realizuju na teritoriji SAD-a, uključujući kontakte sa američkim političkim i pravnim strukturama.
Prepoznat je kao organizator dolazaka bliskih saradnika Dodika iz SAD-a. Ristić je prema ranijim informacijama finansirao dolazak Rod Blagojevića, a tokom boravka organizovao je i sastanak Rudyja Giuliannija sa Miloradom Dodikom. U prethodnim aranžmanima sa Dodikom primio je 100.000 dolara koji je obezbijedio upravo Ristić. Dodik mu je nekoliko mjeseci kasnije kompenzovao pomenuti iznos.
Ristić je osnivač kompanije “Zastava Arms USA”, ekskluzivnog zastupnika i uvoznika vatrenog oružja iz Srbije, što ukazuje na njegovu povezanost sa vojno-industrijskim kompleksom regiona. Istovremeno je i jedan od osnivača nedavno formiranog “Serbian-American Political Action Committee” (PAC), političkog tijela čija je deklarisana svrha lobiranje za interese srpske zajednice u SAD, ali koje u praksi funkcioniše kao instrument političkog utjecaja i kanal za širenje narativa krugova bliskih rukovodstvima RS-a i Srbije.
Rod Blagojević
Blagojević, koji je bio jedini javno promovisani Dodikov posjetilac angažovan je u formalno-lobističkom kapacitetu kao posrednik Milorada Dodika u komunikaciji s američkim političkim i pravnim krugovima. U sklopu tog aranžmana, njegova posjeta Republici Srpskoj finansirana je u iznosu od 500.000 dolara.
Tokom sastanaka, Blagojević je u vezi sa američkim sankcijama, usmjerio Dodikov tim prema određenim licima unutar američke administracije, s konkretnim uputama o načinima lobiranja za njihovo ublažavanje ili ukidanje.
Prema našim saznanjima Blagojević je Dodika savjetovao da, ako nema pravni osnov za opoziv ambasadora BiH u UN-u Zlatka Lagumdžije, što Dodik želi, umjesto toga precizira kontakte unutar američkih institucija kojima se treba obratiti u cilju iniciranja njegovog opoziva.
Blagojevićevo angažovanje je bio pokušaj pravdanja zašto se Dodiku i dalje pokušava generisati narativ o postojanju podrške predsjednika SAD-a Dodiku uprkos važećim sankcijama, kako bi se izvršio indirektan pritisak na domaće institucije i donosioce odluka.
George Benedict Joseph Pascal Busby
U posjeti Dodiku i njegovom timu bio je i George Benedict Joseph Pascal Busby, inače državljanin Velike Britanije. Donedavno je radio kao operativac britanske vanjske obavještajne službe MI6, sa prethodnim rasporedima u Bonnu (1989), Beogradu (1992), Beču (2000) i Londonu (2004). U Beogradu je obavljao funkciju prvog sekretara britanske ambasade, a kasnije je služio i kao savjetnik u Visokoj britanskoj komisiji u Islamabadu. Za doprinos međunarodnoj bezbjednosti, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva odlikovala ga je višestrukim počastima i to ordenom OBE i titulom Kompanjona Reda Svetog Mihaila i Svetog Đorđa (CMG).
Busby je direktor britanskog privatne firme “The elevate coalition limited”, koje je registrovano neposredno pred njegov dolazak u BiH – 11.06.2025. godine. Djelatnost firme obuhvata odbrambeni sektor te operacije iz oblasti javne diplomatije i komunikacijske strategije.
Na sastancima sa Dodikovim timom analizirali su mogući odgovor Velike Britanije i Evropske unije na političke poteze vlasti RS, kao i načini kontrobavještajne zaštite prema aktivnostima zapadnih sigurnosnih struktura u regionu te mjerama Milorada Dodika. Time je uspostavljena linija veze sa britanskim obavještajnim i diplomatskim strukturama kroz neformalne kanale, uprkos činjenici da je Dodik označen u strukturama u prethodnim misijama važna osoba koja aktere destabilizacije RS.
Karl V. Hopkins
Dio ekipe iz Amerike kod Dodika krajem juna bio je i Karl V. Hopkins. Inače je partner u advokatskoj firmi “Steptoe & Johnson LLP” sa kancelarijama u Washingtonu i Houstonu. Specijalizovan je za oblasti međunarodnog poslovanja, strateških sankcija, analizu političkog rizika i zakonodavstva u oblasti transporta.
Kako saznajemo, na sastancima je diskutovano o Dodikovoj strategiji pred Evropskim sudom za ljudska prava, uključujući pravne aspekte arbitražnih sporova i savjetovanje o zaštiti Dodikovih interesa u međunarodnim pravnim forumima.
Elaine Beck
Elaine Beck je konzervativna medijska preduzetnica i filantrop, osnivač i generalni direktor “Proverbs Media Group” – američke desničarske medijske kuće sa hrišćansko-patriotskom orijentacijom. Povezana je sa organizacijama kao što su “CPAC” i “Turning Point USA”.
Njen medijski prostor često koriste politički eksponenti i ličnosti iz konzervativnih krugova. Tokom republikanskih predizbornih izbora bila je najveći donator iz Arizone, donirala je gotovo 900.000 dolara Republikanskoj partiji, te se čini značajnim akterom unutar američkog desnog političkog establišmenta. U bliskim je ličnim vezama sa Rankom Ristićem koji je posredovao njen dolazak u RS.
Na sastancima se razgovaralo o mogućnosti korištenja medijskih resursa pod njenom kontrolom radi promocije Dodikovih političkih stavova u američkoj javnosti, fokusiranih na suverenitet, antiglobalizam i hrišćanski identitet.
Justus M. Smith
Justus M. Smith je glavni operativni direktor “Proverbs Media group”. Učestvuje u produkcijama te organizaciji događaja (podcasti, intervjui) i javno je politički povezan sa konzervativnim konferencijama poput “CPAC”-a. Predstavljao je ključnog logističkog i sadržajnog operativca Elaine Beck.
U posjeti Dodiku bio je i Daniel Chean, koji je održao odvojene sastanke sa Miladinom Radovićem, visokim funkcionerom Ujedinjene Srpske i generalnim direktorom “Pošta Srpske a.d.”, te Dušanom Petrovićem, šefom Kabineta predsjedavajuće Predsjedništva BiH Željke Cvijanović.
John D. Harkrider
Banju Luku je u sklopu američke ekipe posjetio i John D. Harkrider, advokat i suosnivač ugledne advokatske firme “Axinn”, “Veltrop & Harkrider LLP” iz New Yorka, specijalizovane za antimonopolsko pravo i međunarodne transakcije. Prepoznat je po vrhunskim parničnim vještinama te strateškom razumijevanju poslovanja i ekonomije, a u svojoj karijeri bio je angažovan na složenim postupcima odbrana protiv anti-trust tužbama i istragama državnih regulatora, gdje je zastupao velike klijente poput Googlea, Della i Thermo Fishera u višemilijardnim transakcijama.
Prema našim informacijama na sastancima sa Dodikovim timom iznio je pravni model za analizu odluka vezanih za političke operacije povezane s Dodikom, uključujući scenarije eskalacije sankcija i krivičnog procesuiranja. Razmatrani su mehanizmi prijenosa vlasništva i pravne kontrole nad kompanijama, kao i modeli zaštite stranih investicija u RS-u od mogućih pravnih posljedica povezanih sa sankcionisanim osobama.
Harkrider je održao i odvojeni sastanak sa Obradom Kesićem, šefom Misije BiH pri EU. Nakon tog sastanka, po Dodikovom nalogu, Kesić je odvojeno organizovao sastanak i sa britanskim ambasadorom Julianom Reillyem. Time je nastavljena izgradnja neformalne veze sa britanskim obavještajnim i diplomatskim strukturama kroz neformalne kanale.
Osim njih u Banju Luku su blindiranim vozilom Bentley austrijskih registarskih oznaka doputovali i Olivier Scherlofsky i Samuel David. Njihov dolazak je realizovan u koordinaciji sa šefom Predstavništva RS u Austriji, Mladenom Filipovićem. Za njihov transport u Banjoj Luci korišten je službeni automobil MUP-a RS, dok je uniformisani policijski službenik bio zadužen za fizičko osiguranje njihovog privatnog vozila.
Olivier Scherlofsky
Olivier Scherlofsky, austrijski poslovni konsultant i analitičar u oblasti geopolitike, sa značajnim prisustvom u međunarodnim poslovno-obavještajnim strukturama također je boraviou Banjoj Luci. Trenutno obavlja više funkcija: izvršni direktor “RSB Research Service Bureau GmbH” i partner u “RSB International” (Beč), koje se bave savjetovanjem u oblasti sankcija i nacionalne sigurnosti. Registrovan je i kao lobista u SAD-u.
Samuel Morris
Samuel Morris je partner u “RSB International”, upravlja podružnicom u Londonu specijalizovanom za korporativnu obavještajnu djelatnost, istrage i sigurnost. Ima više od deset godina iskustva u upravljanju rizicima i geopolitičkom savjetovanju.
David Peyman
Dio ekipe uz Amerike u posjeti Banjoj Luci bio je i bivši zvaničnik američkog State Departmenta, gdje je obavljao dužnost zamjenika pomoćnika državnog sekretara za finansijske prijetnje i ekonomske sankcije. Vodio je implementaciju sankcija za Iran, Sjevernu Koreju i Venecuelu. Osnovao je prvu ciljanu jedinicu za sankcije u okviru američke administracije i upravljao Uredom za suzbijanje finansiranja prijetnji. Predstavljao je SAD-a u međunarodnim tijelima kao što su FATF i Kimberley Process. Nakon prelaska u privatni sektor, osnovao je sopstvenu konsultantsku firmu i postao viši savjetnik u kompaniji “StoneTurn”, specijalizovanoj za savjetovanje globalnih korporacija u vezi sa sankcijama i finansijskim kriminalom.
Tokom sastanaka, prema saznanjima Klix.ba Dodiku je izložena strategija prema kojoj smatraju da sankcije uvedene protiv njega i njegovog najužeg kruga nemaju validnu pravnu osnovu jer procedura nije provedena u skladu sa važećim pravilima. Navodno su identifikovali pravne slabosti u dosadašnjim mjerama i sugerisali konkretne kontakte u OFAC-u, kao i tehniku komunikacije prema relevantnim tijelima.
Gosti iz Amerike nakon zvaničnih sastanaka, održali su susret u restoranu Kaldrma u Banjoj Luci sa Markom Romićem, savjetnikom predsjednika RS-a te ranije spomenutim Danijelom Dragičevićem, Milanom Savićem i Mladenom Filipovićem.
Također su održali sastanak sa Milanom Tegeltijom, bivšim predsjednikom VSTS-a, sada savjetnikom predsjednika RS-a i Goranom Bubićem, advokatom koji zastupa Milorada Dodika u krivičnom postupku pred Sudom BiH. Tema razgovora vodila se o Dodikovom predstavljanju i interesima u postupku pred Evropskim sudom za ljudska prava u slučaju žalbe nakon drugostepene presude.