Bivši ukrajinski ambasador u BiH i Hrvatskoj, Oleksandr Levchenko, za “Face.ba” piše o situaciji u Ukrajini, prenoseći aktuelna dešavanja koja su potaknuta ruskom agresijom na Ukrajinu. Komentariše i ostalu geopolitičku situaciju u svijetu.
Njegovu kolumnu prenosimo u cijelosti.
Strateški dijalog između Kine i Evropske unije, održan dvadeset četvrtog jula u Pekingu, ističe pokušaje Pekinga da oblikuje novi multipolarni ekonomski sistem. EU Kinu vidi istovremeno kao partnera, konkurenta i sistemskog rivala, a s obzirom na njeno ponašanje na međunarodnoj sceni i unutar zemlje, akcent sve više prelazi na rivalitet.
Zbližavanje s Moskvom i nevoljkost ka institucionalizaciji s „antizapadnim savezima“
Kina ne žuri da formalizuje odnose s Rusijom, Iranom i Sjevernom Korejom, ali istovremeno učvršćuje vojnu saradnju s Moskvom, snabdijevajući više od sedamdeset šest posto ključnih mašina za rusku odbrambenu industriju. Time de facto učestvuje u osnaživanju ruske agresivne politike. Uprkos razmjeni posjeta na visokom nivou, nije potpisan nijedan formalni dokument kojim bi se institucionalizirala koalicija Kine, Rusije, Irana i Sjeverne Koreje. Sve četiri zemlje povezane su zajedničkim interesom da se suprotstave Zapadu, ali među njima postoje i duboka nepovjerenja. Peking ne želi da bude uvučen u izgradnju formalnih „antizapadnih saveza“, iako se istovremeno sve više oslanja na saradnju s Moskvom.
Brisel traži jasan stav o Ukrajini, ali Kina ostaje fokusirana na ekonomiju
Evropska unija još od samita u Pekingu u decembru prošle godine pokušava da s Kinom uspostavi otvoreniju komunikaciju o globalnim krizama.
EU sve više kritikuje kinesku „neutralnost“ prema ratu u Ukrajini. Kinesko odbijanje da se politički angažuje otežava komunikaciju, dok Evropa više ne vjeruje u strategiju „promjene kroz trgovinu“. Pojedine članice EU, poput Mađarske, otežavaju usaglašavanje zajedničkog stava prema Kini, dok Peking koristi podjele unutar Unije kako bi ojačao svoju poziciju.
Brisel razmatra ublažavanje ograničenja za kineske kompanije ako Kina smanji vojnu podršku Rusiji. U igri su i ponude da kineske firme učestvuju u obnovi Ukrajine.
Kina se našla na udaru osamnaestog paketa sankcija EU, a nove mjere protiv trećih zemalja koje prerađuju ruske naftne derivate mogle bi je dodatno pogoditi. U dokumentima EU-a izričito se navodi da kineski akteri pomažu ruskom vojno-industrijskom kompleksu. Peking je odmah reagirao, najavivši kontramjere i stavljanjem evropskih firmi na crne liste, među kojima i one iz vojne i cyber industrije. Brisel traži čvršće kontrole izvoza robe dvostruke namjene. Kina tvrdi da zagovara mir, ali njena saradnja s Rusijom, naročito u isporuci komponenti za vojnu industriju, pokazuje suprotno. Evropa traži djelovanje, ne deklaracije. EU i dalje formalno pozdravlja svako kinesko uključivanje u mirovne procese, ali ističe da bez smanjenja konkretne pomoći Rusiji, bilo kakve deklaracije iz Pekinga ostaju bez stvarnog učinka.
Kupovina ruskih energenata i izvoz za vojnu industriju čine Kinu saučesnikom u sukobu. Kineski izvoz u Rusiju uključuje elektronske komponente, alatne mašine i drugu robu koja se koristi u proizvodnji oružja i vojne opreme. Time Kina direktno doprinosi ruskim kapacitetima za nastavak rata. Brisel jasno upozorava: podrška agresoru znači dijeljenje odgovornosti.
Ruska retorika o upotrebi nuklearnog oružja destabilizira svijet i podriva kineske inicijative o nenapadanju. Zvanični Peking do sada nije snažno reagovao na ruske prijetnje upotrebom nuklearnog oružja, iako upravo to podriva dugogodišnje kineske pozicije o neširenju i zabrani nuklearnog napada. Zauzimanje nuklearne elektrane u Zaporižju otvara vrata nuklearnoj ucjeni širom svijeta. Unutrašnje slabljenje ruske države moglo bi uzrokovati širenje terorizma u Centralnoj Aziji, regiji od strateške važnosti za Peking. Kina mora odlučiti: saučesništvo ili stabilnost.
Samit u Pekingu: Smanjena agenda, visoka očekivanja
Samit, održan u skraćenom formatu, naglasio je suštinske razlike: EU traži reset odnosa i fer trgovinske uvjete, dok Kina poziva na uzajamno poštovanje i odbacivanje „zidova i ograda“. Ursula von der Leyen i António Costa jasno su poručili: “Bez kineskog utjecaja na Moskvu i kontrole izvoza kritične opreme, nema stabilnog mira u Evropi.”