Bolesti koje su nekada mogle da se dijagnostikuju uglavnom kod starije populacije u posljednje vrijeme mogu da se uoče i kod djece, zbog čega se roditelji često iznenade kada im ljekar saopšti da njihov mališan pati od visokog krvnog pritiska, dijabetesa, neke rijetke vrste tumora ili sistemskog oboljenja.
Stručnjaci napominju da su u porastu i alergijske bolesti i one koje izazivaju poremećaj imuniteta, ali da se oboljenja sada lakše dijagnostikuju i da je liječenje u većini slučajeva uspješno.
Kako ističe prim. dr Snežana Lešović, pedijatar-endokrinolog Specijalne bolnice „Čigota” na Zlatiboru, učestalost dijabetesa tipa 1 kod djece u posljednjih 50 godina znatno raste, a istovremeno se uočava sve češća pojava bolesti i kod mališana koji imaju manje od pet godina. Tačan uzrok ove bolesti još nije poznat, a smatra se da su faktori spoljašnje sredine, virusne infekcije, imunološke reakcije i nasljeđe (genetska predispozicija) značajni za nastanak bolesti.
“Kod starijih se relativno lako posumnja na šećernu bolest jer se javljaju prilično jasni simptomi i znaci: uzimanje mnogo tečnosti, pojačan apetit i uzimanje hrane, a prisutno je i češće i obilno mokrenje. Kod djece važi pravilo – što je dijete mlađe, to je teže na vrijeme otkriti šećernu bolest. Dijagnoza se obično postavlja na osnovu nekoliko kliničkih simptoma i analiza. Prisutna je pretjerana žeđ, često mokrenje, analiza koja pokazuje šećere i ketonska tijela u urinu, a šećer u krvi je viši od 11,1 mol/l u bilo koje doba dana, nezavisno od toga šta dijete jede. Trećina njih stigne u stanju ketoacidoze, koje je opasno po život, sa povraćanjem, bolovima u stomaku, otežanim disanjem, malaksalošću i poremećajem svijesti”, pojašnjava dr Lešović.
Mališane može da muči i hipertenzija, iako je u narodu uvreženo mišljenje da visok krvni pritisak mogu da imaju samo stariji ljudi. Iskusni pedijatri preporučuju da se djeci u četvrtoj godini i pred polazak u školu obavezno mjeri pritisak, a po potrebi to treba činiti i češće.
Kardiolog profesor dr Višeslav Hadži-Tanović napominje da se u 90 odsto slučajeva ne zna uzrok hipertenzije, a da su u 10 odsto slučajeva to problem sa funkcijom bubrega, urođeni problem sa bubrežnim arterijama, štitastom ili nadbubrežnom žlijezdom.
“Djeci krvni pritisak treba mjeriti kod kuće, jer se ona unervoze kada su kod ljekara, pa će on možda tada biti mnogo visok. Ukoliko dijete ima neku urođenu manu povezanu sa hipertenzijom, uz terapiju to može da se sanira. Dešava se da se problem pojavi i kod djece u pubertetu. Ali, treba znati da terapija koju dijete možda tada dobije nije doživotna, jer se tokom života mijenjaju hormonalna aktivnost, bioritam… Ukoliko je dijete gojazno, najvažnije je da smrša i da počne zdravije da se hrani, jer promjenom životnih navika i rekreativnim bavljenjem sportom takođe može da se stabilizuje krvni pritisak”,kaže dr Hadži-Tanović i dodaje da je važno da brigu o zdravlju djeteta vodi jedan ljekar, a ne da ga roditelji vode od jednog do drugog ljekara.
Iskustva nekih pedijatara u Beogradu pokazuju i da svaka šesta dejvojčica školskog uzrasta ima Hašimotov tireoiditis, odnosno autoimuno oboljenje štitne žlijezde. Uzrok nije poznat, ali se pretpostavlja da je stres jedan od važnih faktora. Takođe, zvanična statistika pokazuje da svake godine od malignih bolesti u Srbiji oboli oko 350 mališana, iako se često misli da tako opaka bolest ne može da pogodi dijete.
Za razliku od ranijih generacija, koje su bile dosta fizički aktivne, današnja djeca većinu slobodnog vremena provode ispred računara igrajući igrice ili gledajući televizor. Kao posljedica takvog načina života, oftalmolozi imaju dosta posla sa djecom kojoj su potrebne naočare za vid, ali su im potrebni i fizijatri jer mališani kubure sa ravnim stopalima i krivom kičmom. I ne samo to. Nekada su se na operacionom stolu nalazili ljudi srednjih godina ili u poznoj životnoj dobi kako bi im se izvadio kamen iz žuči, a danas je to slučaj i sa tinejdžerima. Prije pola vijeka mogli su se na prste izbrojati drugari koji su imali višak kilograma, a danas u Srbiji gotovo svako peto dijete ima taj višak, osam odsto njih je gojazno, a broj punačkih dječaka i djevojčica iz godine u godinu se povećava.