Posmrtni ostaci španskog diktatora Fransiska Franka juče su izmješteni iz državnog mauzoleja gdje je sahranjen 1975. godine, na ceremoniji koja je naglasila duboke političke i društvene podjele oko zaostavštine generala koji je zemljom vladao skoro četiri decenije.
Predstavnicima medija nije bilo dozvoljeno da prisustvuju ekshumaciji, koja je obavljena uz snažno obezbjeđenje. Među prisutnima su bili ministar pravde, forenzički ekspert, sveštenik i 22 Frankova potomka.
Premijer Pedro Sančes je ekshumaciju i prebacivanje Frankovih posmrtnih ostataka okarakterisao kao korak ka nacionalnom pomirenju koji će ojačati demokratiju u Španiji.
„Moderna Španija je proizvod praštanja, ali ne smije biti proizvod zaborava”, kazao je Sančes. „Javne počasti diktatoru nijesu samo neprimjerene, već su u suprotnosti sa našom demokratijom”.
Vladajuća Socijalistička partija, koja se sljedećeg mjeseca suočava sa parlamentarnim izborima, već duže vrijeme se zalaže za izmještanje Frankovih ostataka iz velikog mauzoleja, izgrađenog po njegovom naređenju u kojem se nalaze posmrtni ostaci učesnika građanskog rata 1936-39. sa obje strane.
Veliki broj posmatrača i novinara okupio se ispred mauzoleja, dok je Frankov kovčeg izvučen iz grobnice u Dolini palih na ceremoniji kojoj su prisustvovali samo članovi njegove porodice i mala grupa zvaničnika.
Betonska ploča teška 1500 kilograma koja je prekrivala kovčeg podignuta je kranom, a kovčeg je zatim helikopterom prebačen do privatne porodične grobnice na groblju sjeverno od Madrida, gdje će Franko biti sahranjen pored svoje supruge. Ukupni troškovi ekshumacije i ponovne sahrane iznosiće oko 63.000 eura
Članovi njegove porodice su bezuspješno pokušavali da preko sudskog nalog spriječe ekshumaciju, prenio je Rojters.
Ekshumacija je „veoma simboličan čin za Španiju”, kazao je politički analitičar Pablo Simon „zato što je Frankov spomenik uvijek povezivan sa onima kojima nedostaje stari režim”.
Ubrzo nakon njegove smrti, u naporima da olakša tranziciju ka demokratiji, Španija je usvojila predlog zakona kojim se opraštaju politički zločini počinjeni za vrijeme Franka.
Tek 2007. godine tadašnja socijalistička vlada je usvojila zakon kojim se priznaju progoni za vrijeme Frankove diktature.
Oko 500.000 ljudi ubijeno je ratu između Frankovih nacionalističkih pobunjenika, koje su podržavali Hitler i Musolini, i ljevičarskih republikanaca. Franko je nakon toga vladao Španijom kao autokrata do svoje smrti.
Članovima Frankove porodice bilo je zabranjeno da na njegov kovčeg stave špansku zastavu. Međutim u gestu solidarnosti sa pretkom, njegov najstariji unuku i imenjak Fransisko Franko je unio nacionalističku zastavu iz Frankove ere u mauzolej, prenio je Rojters.
Anketa koju je sproveo list „Mundo” ovog mjeseca pokazala je da 43 odsto Španaca podržava premještanje Frankovih ostataka dok je 32,5 odsto bilo protiv.
U intervjuu za Rojters, Fransisko Franko je optužio vladu da je organizovala ekshumaciju posmrtnih ostataka njegovog pretka „kao propagandu i politički publicitet kako bi osvojila šačicu glasova prije izbora”.
Albert Rivera, čija se partija „Građani” uzdržala tokom glasanja u parlamentu o ratifikaciji premještanja kovčega, kazao je juče da skoro dvije trećine današnjih Španaca nijesu bili živi niti su patili pod Frankom.
„Kosti diktatora koji je umro prije 44 godine po mom mišljenju ne bi trebalo da budu prioritet vlade. Jedina pozitivna stvar je u tome što će Padro Sančes sada prestati da priča o Frankovim kostima”, kazao je on.
Sahranjivanje diktatora pored svojih žrtava je dugo izazivalo kritike među istoričarima i aktivistima, uključujući i 93-godišnjeg Nikolasa Sančesa Albornoza.
„Bilo je krajnje vrijeme da ga premjeste”, kazao je Sančes Albornoz, koji je kao zatvorenik Frankovog fašističkog režima bio primoran da učestvuje u gradnji Doline palih.
„Decenijama smo čekali da on nestane iz ovog mauzoleja… što je bilo sramno za Španiju. Svi diktatori Frankove sorte su nestali iz Evrope – Hitler, Musolini – i nije im odata počast takvim grobnicama”, kazao je on za Rojters.