Mia Stanić je bosanskohercegovačka istraživačica koja je otkrila popravku ljudske DNK nuklearnom metamorfozom.
Istraživači sa Univerziteta u Torontu otkrili su mehanizam popravke DNK koji unapređuje razumijevanje kako ljudske ćelije ostaju zdrave i koji bi mogao dovesti do novih tretmana za rak i preranog starenja.
Nalazi imaju značajne implikacije za neke tretmane raka.
“Smatramo da ovo istraživanje rješava misteriju kako se dvostruki lanac DNK lomi i nuklearna ovojnica se povezuje u cilju popravke u ljudskim ćelijama”, rekao je prof. Karim Mekhail, kooperant u istraživanju i profesor na Medicinskom Univerzitetu T's Temerty.
“Znali smo da su proteini iz nuklearne ovojnice važni za popravku DNK u većini organizama, stoga smo se pitali koliko je ograničena mogućnost popravke oštećenih DNK lanaca u ćelijama sisara”, kaže Mekhail.
Kada se DNK unutar ćelijske jezgre ošteti, u citoplazmi oko jezgra se formira specifična mreža mikrotubulskih filamenata i gura nuklearnu ovojnicu. Ovo dovodi do stvaranja sitnih cjevčica ili tubula koje sežu u jezgro i hvataju većinu dvostrukih lanaca.
Dalja istraživanja autora studije detaljno su razjasnila nekoliko aspekata ovog procesa. Enzimi koji se nazivaju kinaze odgovora na oštećenje DNK su glavni regulatori procesa i potiču formiranje tubula.
Istraživanje ima značajne implikacije za neke tretmane raka.
Normalne ćelije koriste tubule nuklearnog omotača za popravku DNK, ali čini se da su ćelijama raka potrebniji. Kako bi se istražio potencijalni uticaj mehanizma, tim je analizirao podatke koji predstavljaju preko 8500 pacijenata sa različitim vrstama raka. Potreba je bila vidljiva kod nekoliko karcinoma, uključujući trostruko negativan rak dojke, koji je vrlo agresivan.
“Postoji ogroman napor da se identifikuju novi terapijski putevi za pacijente s rakom, a ovo otkriće je veliki korak naprijed”, kaže Hakeem, viši naučnik u UHN-ovom centru za rak princeze Margaret i profesor na odsjeku za medicinsku biofiziku i odsjeku laboratorijske medicine i patobiologije Univeziteta u Torontu.
Mekhail napominje da je otkriće relevantno i za stanja preranog starenja poput progerije, rijetkog genetskog oboljenja koje uzrokuje brzo starenje u prve dvije decenije života, što obično dovodi do preuranjene smrti.
Ovo nevjerovatno otkriće privuklo je veliku pažnju medija u svijetu nauke i dobro je propraćeno u Kanadi.
Mia je diplomirala na Univerzitetu u Sarajevu i doktorirala. na Univerzitetu Heildelberg, Njemačka 2019. Godine 2020 postala je docent na Univerzitetu u Torontu.